Terwijl ze de koffie aan het malen is, voert de kat een haatzang op in mijn richting. Planten worden verschoven, in haar rustige oase in de hoofdstad. Een fleurig boeket kleurt de eettafel, de zon schijnt voorzichtig binnen op deze herfstige dag. Ilona neemt plaats in haar zetel tegenover mij. Klaar voor een uitgebreide babbel over haar boek.
Een verhaal van een vrouw die misschien wel voor de eerste keer in haar leven een echte beslissing neemt.
Om een eerste beeld te schetsen voor de lezer, wat is volgens jou het centrale thema van Donkerkiemer?
Donkerkiemer is een verhaal van een vrouw die misschien wel voor de eerste keer in haar leven een echte beslissing neemt. Ze wordt geboren als de helft van de tweeling, waarvan dat haar broertje het niet haalde. Zolang dat ze zich herinnert, voelt ze zich een beetje de helft van iets en ze heeft de neiging om ook met het blikpuntensysteem dat ze heeft, alle blikken te tellen die op haar landen. Zij is dus constant op zoek naar een houvast van: “Oké mensen zien me en aan de hand van hun blikken, aan de hand van hoe zij zien, kan ik mezelf zien en mezelf leren kennen”.
Het zorgde voor een vertraging van het leven.
Constance vertrekt naar Italië, in hoeverre heb jij veldonderzoek gedaan en ben jij ook de bergen ingetrokken?
Ik ben effectief een maand naar Italië gegaan, waar ik een Airbnb had gehuurd in een schattig middeleeuws dorp op een heuvel, erg afgelegen. Het zorgde voor een vertraging van het leven. Je wordt volledig uit jouw routines getrokken, de enige problemen zijn: “Moet ik naar de supermarkt en heb ik nog genoeg sprokkelhout?”. Op die sprokkelwandelingen zijn er vaak heel veel ideeën binnengekomen. Je moet daar het brein niet echt voor gebruiken, de enige gedachten die dan door mijn hoofd dwaalden waren: “Dat is een mooie stok, deze is goed droog.” Die gedachten zijn dus heel beperkt, waardoor dat veel ruimte schept.
Je hebt jezelf dus ondergedompeld in de Italiaanse leefwereld. Maar ben jij zelf al ooit in een abortuskliniek geweest?
Als je dicht genoeg bij je personage blijft, kan je gaan waar je wil. Je bouwt die scènes op uit zoveel verschillende dingen. Doktersbezoeken die ik heb meegemaakt, verhalen die ik heb gehoord, van andere vrouwen, ervaringen die zij hebben gehad. En zo kun je vaak met een mozaïek van dingen aan de slag.
In het boek gaat het over abortus, een groot taboe, was dat heel belangrijk voor jou dat dat werd besproken in jouw boek?
Het is geen activistisch boek, dus het is niet dat ik daar per se een groot statement van wilde maken. Op zich was ik vooral veel aan het nadenken over de rituelen die we hebben als mensen om zin te geven aan dingen die ons overkomen, als er mensen sterven. De ritueeltjes die daaraan vasthangen de begrafenis, de koffietafel, de kleine dingen die we hebben om ons aan vast te houden en hoe belangrijk dat die zijn. En als die in de war worden gestuurd, hoe ontwrichtend dat dat kan voelen.
In jouw boek las ik een zin: hoe warm een weiland wel kan zijn, dit verwijst naar de songtekst van ‘Ik Hou Van U’ van Noordkaap. In hoeverre is muziek ook een inspiratiebron geweest voor jou?
Het is een heel grote inspiratiebron geweest. Er zit ook heel veel muziek, heel letterlijk in het boek, zowel die Stravinskistukken als echt scenes die draaien, rond muziek. Bij mij zijn ook heel veel herinneringen gelinkt aan een soundtrack. En muziek is duidelijk een hele sterke katalysator, omdat dat veel dingen naar boven brengt. Het is een manier om een sfeer te scheppen. Dus ja, er zit heel veel muziek in het boek, subtiele verwijzingen of soms letterlijk de lyrics.
EXTRA: Beluister de bijbehorende playlist gemaakt door Objects & Sounds over de thema’s die worden aangesneden in het boek. Voor Ilona speelt deze playlist ook extra in op de zintuigelijkheid en de hybride kunstvormen, die dus in elkaar overlopen.
Het verwijst nu veel meer, naar de cycli van het leven.
Hetgeen dat verwees naar Donkerkiemer, is eigenlijk een zaadje dat groeit in het donker. Hoe is die titel in jou opgekomen?
De werktitel was ‘Kiem’, de ongeboren foetus. Toen was het voor mij nog een verhaal over abortus. De titel zelf is eigenlijk heel toevallig tot mij gekomen. In Brussel heb je boekenruilkasten, kistjes waar dan boeken instaan voor de buurt. Er stond één in over: ‘Tuinieren voor Beginners’. Terwijl ik er doorbladerde kwam ik de term ‘Donkerkiemer’ tegen. Een zaadje dat eigenlijk geen licht nodig heeft om te groeien. En ik dacht: “Oké, dat is eigenlijk perfect, voor mij dekt dat de lading”. Maar voor mij verwijst dat nu niet meer naar die foetus of een afscheid. Het verwijst nu veel meer, naar de cycli van het leven, Connie die zichzelf vindt. Zij is dan ook voor mij de donkerkiemer in het verhaal.
In jouw boek zit er eigenlijk ook heel veel humor verweven, je gaat de dingen echt heel letterlijk benoemen en herkenbare situaties beschrijven. Bijvoorbeeld Marianne, die klaarstaat om een hond aan te vallen met een zakmes, maar met de kurkenopener die geopend is, omdat haar nagels te kort zijn om het mesje eruit te krijgen. Is dat ook iets heel belangrijks voor jou om die kenmerken daarin te steken, om zo de lezer mee te krijgen?
Ik vind het superbelangrijk dat je echt in een verhaal kunt zitten en dat het iets is dat je niet alleen aan het lezen bent, maar ook aan het voelen, ruiken, proeven bent. Zintuiglijkheid vind ik zeer belangrijk. Ik denk daarom dat dat kan, met die humor en met die herkenbaarheden die iedereen kan linken aan dingen die ze zelf hebben meegemaakt, of dingen waarvan ze zelf heel goed weten hoe het voelt.
Wanneer of hoe komen zo'n personages tot stand?
Je begint met een soort van hulsje en dan heb ik hen allemaal een sterrenbeeld gegeven en in een astrologie app gestoken en wat karaktereigenschappen daaruit gehaald. Voor elke van de drie meisjes heb ik een achtergrondverhaal geschreven, een beschrijving over hun kindertijd, familiesamenstelling, patronen. Dat hielp mij wel om hen beter te leren kennen en in te schatten hoe dat zij bepaalde situaties aanpakken of hoe dat zij reageren.
Oké, nog even over de toekomst, zou er een vervolg kunnen komen op Donkerkiemer?
Ik denk niet dat er een vervolg komt, want ik denk dat het nu wel op zichzelf staat. En ik ben sowieso altijd een beetje bang van sequels. Ze heeft een heel mooi rond verhaal gekregen.
Terwijl de kat ondertussen al wat minder haat uit tegenover mij, zit Ilona in haar boekenkast te snuisteren. Op zoek naar haar favoriete boek, een moeilijke keuze, laat ze mij weten. Maar ze gaat voor ‘The First Bad Man: A Novel’, door Miranda July. We sluiten onze babbel af, zij doet de deur achter mij toe en ik stap terug de Brusselse drukte in.
Op Boektopia kan je Ilona Lodewijckx aan het werk zien tijdens haar boekvoorstelling op zondag 5 november om 13:00 op het podium in Hal 1. Tussen 14:00 en 16:00 houdt ze een signeersessie in het signeerhuis van uitgeverij Pelckmans in Hal 6.
